تاریخچه بلک فرایدی یا جمعه سیاه چیست؟
تاریخچه بلک فرایدی یا جمعه سیاه چیست؟ :
اساساً عبارت بلک فرایدی ریشه در شهر فیلادلفیا دارد.این عبارت (Black Friday) لقبی است که به اولین جمعه بعد از روز شکرگزاری نسبت داده می‌شود که عملاً آخرین جمعهٔ ماه نوامبر به‌شمار رفته و آغاز آیین خرید برای کریسمس حساب می‌شود.قرن‌ها است که صفت (سیاه) در فرهنگ‌های مختلف برای توصیف رویدادی بدشگون استفاده می‌شود. در تاریخ آمریکا، عبارت «جمعه سیاه» به رسوایی بازار طلا، در روز ۲۴ سپتامبر سال ۱۸۶۹ اشاره دارد.
در واقع جمعهٔ سیاه، یک روز تعطیل نیست، این روز به قدری اهمیت دارد که فروشگاه‌ها پیش از ساعت ۴ صبح کار خود را آغاز کرده و مردم از همان زمان برای خرید به فروشگاه هجوم می‌آورند و باید تا پیش از آغاز شب خرید کرده باشند.
پیدایش و ریشه های اولیه بلک فرایدی :
برای اولین بار از عبارت بلک فرایدی یا جمعه سیاه برای اشاره به بحران های اقتصادی استفاده می شده است، نه جشنواره های خرید و فروش. دو تن از سرمایه داران وال استریت به نام های جیم فیسک و جی گولد، با امید به افزایش به‌سزای قیمت ها، مقدار چشم گیری از طلای موجود در آمریکا را خریداری کرده بودند تا بعداً آن ها را برای بدست آوردن سود فراوان بفروشند. در روز جمعه 24 سپتامبر سال 1869 میلادی، در حادثه ای که در تاریخ مذکور که از قضا جمعه هم بود، این دسیسه برملا شد،بازار طلای آمریکا سقوط کرد و فیسک و گولد باعث ورشکستگی تمامی سرمایه داران وال استریت شدند.
جالب اینجاست که بلک فرایدی به معنای کنونی آن تا سال 1985 حتی در سطح ایالات‌متحده نیز زیاد متداول نبود. درواقع، در دهه 1980 میلادی بود که فروشنده‌ها با تکیه‌بر داستان سیاهیِ رنگ سود و قرمزی ضرر، راهی برای بازتعریف بلک فرایدی و تبدیل آن به مفهومی که حس مثبتی را ایجاد می‌کند پیدا کردند. ضمناً عبارت بلک فرایدی در خارج از دنیای فروش به بحران اقتصادی و سقوط بازار طلا در 24 سپتامبر سال 1869 میلادی اشاره دارد.
در دهه پنجاه میلادی مأموران پلیس شهر فیلادلفیا نام جمعه سیاه را برای دوران بعد از جشن شکرگزاری برگزیدند. جمعیت عظیمی از گردشگران و خریداران برای تماشای بازی فوتبال ارتش در روز بعد از این جشن به شهر آمده بودند که این شلوغی ها باعث به وجود آمدن هرج و مرج های فراوان، ترافیک های سنگین و موقعیت های زیادی برای سرقت شده بود. در چنین موقعیتی نیروهای پلیس نتوانسته بودند مرخصی بگیرند و برعکس مجبور شده بودند که زمان بیشتری را برای کنترل این مشکلات در پست های خود بگذرانند. به همین دلیل آن ها این روز را جمعه سیاه نامیدند.
بلک فرایدی اقصی نقاط جهان :
بااینکه زادگاه بلک فرایدی، ایالات‌متحده آمریکاست، اما این هیجان به کشورهای دیگر نیز سرایت کرده است. به‌عنوان‌مثال، بلک فرایدی در سال 2010 توسط آمازون وارد فرهنگ انگلستان شد. قبل از آن معروف‌ترین روز خرید در این کشور باکسینگ دی بود. بسیاری از کانادایی‌ها نیز برای خرید در بلک فرایدی به آمریکا سفر می‌کنند، البته به دلیل قیمت ارز این مراجعات کاهش پیداکرده است. جالب اینکه حدود 6.4 میلیون کانادایی این روز را تعطیل می‌کنند.
ازجمله دیگر کشورهایی که بلک فرایدی در آن‌ها به محبوبیت قابل‌توجهی دست پیداکرده می‌توان به فرانسه، هلند، نروژ، آلمان، سوئیس، اوکراین، رومانی، اتریش، پاکستان، هند، آفریقای جنوبی، استرالیا و نیوزیلند اشاره کرد. در کشور امارات متحده عربی هم این روز معمولاً با عنوان «وایت فرایدی» به معنی جمعه سفید شناخته می‌شود. در آمریکای جنوبی و به‌خصوص در آرژانتین و شیلی، دوشنبه سایبری از بلک فرایدی محبوب‌تر است. بلک فرایدی کشور چین هم معمولاً روزی موسوم به روز مجردها (Singles’ Day) است که در 11/11 هرسال برگزار می‌شود.
بلک فرایدی در ایران :
بلک فرایدی در ایران برای اولین بار در مقیاس کلان توسط بامیلو (در 6 آذر 1394) اجرا شد. بر طبق آمار ارائه شده توسط این شرکت، در روز اجرای این طرح در هر ثانیه 20 سفارش ثبت‌شده و حجم سفارش 15 برابر روزهای معمول بوده که درمجموع به رقم بی‌سابقه 60 هزار رسیده است.در ایران فروشگاه‌های اینترنتی و همچنین فروشگاه‌های کوچک و خرده‌فروشی‌ها، به‌این مورد توجه داشته و تخفیفاتی را ارائه می‌دهند. رقابت فروشگاه‌ها در این روز باعث واقعی بودن بیشتر تخفیف‌ها شده‌است. همچنین گاهی برخی فروشگاه‌های اینترنتی از یک هفته قبل با ایمیل‌ها و پیامک‌هایی به اطلاع مردم می‌رسانند که فروش هیجان انگیز در این روز آغاز خواهد شد.
ساعت شروع حراج جمعه
به‌طور معمول، ساعت ثابتی را نمی‌توان به شروع رویداد بلک فرایدی نسبت داد. با بالا گرفتن رقابت فروشگاه‌های حقیقی، هرکس سعی در جلو کشیدن ساعت این روز داشت. بازماندن مغازه‌ها در کل ساعات شب، روال عادی این روز است. در سال‌های گذشته، مغازه‌ها رأس ساعت ۱۲ بامداد، در فروشگاه‌های خود را باز می‌کردند. در سال ۲۰۱۰، فروشگاه‌های زنجیره‌ای (Toys “R” Us) ساعت ۱۰ شب روز عید شکرگزاری، حراجی بلک فرایدی را آغاز کردند. بسیاری باعرضه نمونه محصولات رایگان، مثل مداد شمعی و کتاب‌های نقاشی مشتری‌ها را جذب می‌کردند. بسیاری از برندهای معتبر، نظیر ویکتوریا سیکرت (Victoria’s Secret)، نایکی (Nike) و پوما (Puma) از ساعات اولیه صبح عید شکرگزاری بلک فرایدی را شروع می‌کنند؛ و تا ۱۱ شب جمعه ادامه می‌دهند. برعکس آن‌ها، مغازه‌هایی هم بودند که در ساعات عادی روز جمعه حراجی را شروع، و تا ۲ بامداد شنبه ادامه می‌دادند.اما برخی از برندهای لوکس دنیا همچون گوچی و شنل به دلایل خاص خود در این مراسم و تخفیف‌ها شرکت نمی‌کنند، چرا که آن‌ها ترجیح می‌دهند مشتریان ثروتمند و خاص خود را داشته باشند.
دوشنبه سایبری
این رویداد نسبت به جمعه سیاه تاریخچه بسیار کم تری دارد، اما پیشرفت های شگرف تکنولوژی و فروشگاه های اینترنتی باعث به وجود آمدن دوشنبه سایبری شده است. این روز نشان دهنده ادامه فروش ها بعد از به پایان رسیدن جمعه سیاه و عید شکر گزاری می باشد و شامل تخفیفات و معامله های اختصاصی است که تنها به صورت اینترنتی در دسترس هستند. در سال 2019 این واقعه در روز 2 دسامبر برگذار خواهد شد. در سال 2005، خانم الن دیویس، معاون ارشد فدراسیون ملی خرید و فروش در آمریکا، پس از مشاهده افزایش چشم گیر فروش های آنلاین در روز دوشنبه بعد از عید شکر گزاری، برای اولین بار از این نام استفاده کرد. طبق گزارش ها در سال 2018، تعداد خریدهای انجام شده به صورت آنلاین در روز دوشنبه سایبری در آمریکا بیشتر از روز جمعه سیاه بوده و مردم آمریکا در این روز بیش از 7.9 میلیارد دلار هزینه کرده اند.
اشتراک گذاری
