جشن دیگان

جشن دیگان

تاریخچه برگزاری جشن های ایران باستان

جشن‌ها و مراسم‌های ایرانی بسیار جذاب و باشکوه و پر معنی هستند و هرکدام از آن‌ها سرگذشت و تاریخچه‌ای به همراه دارند. ایران جشن‌ها و مراسم‌های گوناگونی دارد که از جمله آن‌ها نوروز، یلدا و سده از مهم‌ترین جشن‌های باستانی به شمار می‌روند جشن‌هایی مثل جشن فروردگان، جشن اردیبهشتگان، جشن خردادگان، جشن تیرگان و…. همگی مربوط به آن زمان هستند. هر جشن در اصل یک مناسبت مقدس است. جشن‌ها و مراسم‌ها بر اساس آداب‌ورسوم زرتشتیان صورت می‌گرفت آیینی مثل به اشتراک گذاشتن غذا و نوشیدنی، ملاقات دوستانه بخشی از آیین‌های این مراسم‌ها هستند که از گذشتگان به‌جامانده است. در واقع این اعیاد و مراسم‌ها برگرفته از آیین زرتشتی، دین باستانی ایرانیان است

فلسفه جشن های دیگان چیست؟

ایرانیان باستان همواره شیفته شادی و جشن بوده اند و این جشن ها را با روشنایی و شید (نور) می آراستند. در تاریخ ایران باستان ۳۶ جشن داشتیم. آنان خورشید را نماد نیکی میدانستند و در جشن هایشان آن را ستایش می کردند.

واژه‌ی «دی» در کتاب اوستا به صورت Dathush یا Dadhva آمده است و در واقع نوعی صفت است. این کلمه از مصدر کلمه Da به معنای دادن، ساختن و آفریدن است. بنابراین، در معنای دادار، آفریننده و پروردگار به کار می‌رود.

نکات خواندنی در مورد جشن دیگان

بسیاری از دانشمندان از این که «دی» نخستین ماه سال نبوده است، اظهار شگفتی کرده‌اند. به نظر بسیاری از آنان، از جمله مارکوارت، دانشمند آلمانی، در اصل چنین نبوده و انتظار می‌رود که اهورامزدا جای برجسته‌ای را در سال تقبّل کند، یا در آغاز یا در وسط. گایگر دیگر دانشمند آلمانی معتقد است که ماه دی در آغاز یا زمانی در دوره ساسانیان است و مصادف با اعتدال بهاری بوده است و به همین دلیل در این ماه جشن دیگان برگزار می‌شده است. «آرتور کریستن سن» ،دانشمند دانمارکی، از مجموع نظریاتی که در خصوص تقویم ایرانی ارائه شده، نتیجه می‌گیرد که ایرانیان دو تقویم سالیانه داشته‌اند.

نام‌هایی که مفاهیم آن با اعتقادات ایرانیان مسلمان نیز هماهنگ بوده و حفظ شده است. نام «دی» به معنی(آفریننده)در این روز مردم سیر می‌خورند و آب انگور می‌نوشند و سبزیجات را با گوشت می‌پزند و با این کار، خود را از شیطان حفظ می‌کنند. دلیل این جشن این بود که مردم می‌خواستند که از اندوهی که پس از کشته شدن جمشید بر آنان رسیده بود، و سوگند خورده بودند که به هیچ چربی دست نزنند، خویش را برهانند و این رسم در میان آنان برجای ماند و با آن غذا از بیماری‌هایی که از ارواح بد ناشی می‌شود، خود را شفا می‌بخشند.

جشن دیگان با عناوین دیگری از قبیل بتیکان و دیبگان نیز شهرت دارد. در این روز، زرتشتیان از خمیر یا گِل، تندیسی از آدم درست می‌کردند و در راهروی خانه‌‌ی خود قرار می‌دادند و روز بعد آن را می‌سوزاندند. این رسم فقط در میان مردم عادی متداول بود. ابوریحان بیرونی در کتاب خود چنین می نویسد:

در جشن دیگان، سوسن دود می‌کردند و اعتقاد داشتند که با این کار تمام سالِ آن‌ها به فراغت و شادمانی می‌گذرد و از تَنگ‌دستی در امان می‌مانند. همچنین، به عقیده‌ی آن‌ها هر کس در روز جشن سیب می‌خورد و گل نرگس استشمام می‌کرد، در تمام سال گزندی به او نمی‌رسید.

امروزه، این رسوم به شکل دیگری در میان زرتشتیان معمول شده است. بدين گونه که آن‌ها در روز جشن به نام یکی از مقدسان آشی به نام «اُماج» می‌پزند. سپس، مجسمه‌ای از خمیر درست می‌کنند و آن را داخل آش می‌اندازند. در نهایت، آن‌ها این مجسمه را به آب روان می‌اندازند تا بیماری‌ها و مصائب را از آن‌ها دور کند.

جشن خرم روز نخستین جشن دیگان مبارک